Factsheet – Wildvriendelijk maaien

Elk jaar sterven er dieren bij de maaiwerkzaamheden in het voorjaar. Wildsoorten zoals de haas, ree, fazant en patrijs zoeken naar hogere vegetatie om zichzelf en hun jongen te verschuilen. Graslandbroeders zoals de kievit die een geschikte nestplaats zoeken op grasland, komen vaak terecht in productieve graslanden of op weilanden die in het voorjaar gemaaid worden voor ruwvoer. Wanneer ze opgeschrikt worden door de maaiwerkzaamheden drukken ze zich instinctief tegen de grond. Ook wanneer ze proberen te vluchten voor de maaimachine slagen ze daar niet tijdig in. De moderne maaimachines zijn bovendien steeds sneller en breder, wat het risico op maaislachtoffers nog verhoogt. Wanneer je enkele technieken van wildvriendelijk maaien toepast, zal je aanzienlijk minder onnodig dierenleed veroorzaken.

Foto: Shutterstock

Waarom wildvriendelijk maaien?

Geen enkele landbouwer verminkt of doodt graag dieren bij zijn maaiactiviteiten. Maaislachtoffers vermijden draagt bovendien bij aan het in stand houden van de wildpopulaties. Daarnaast is diervriendelijk maaien belangrijk om te voorkomen dat het gemaaide gras verontreinigd wordt met het kadaver van een haas bijvoorbeeld of dat vee botulisme opdoet door het kadaver van besmette vogels die in het kuilvoer terechtkomen.

Welke oplossingen zijn er?

Uit experimenten weten we dat er allerlei maatregelen en technieken zijn die de kans op maaislachtoffers aanzienlijk verlagen.

Wildreddende maaitechnieken

• De gangbare manier van maaien, waarbij je een perceel van buiten naar binnen bewerkt, is nefast voor veel wildsoorten. Veelal houden de dieren zich op aan de buitenrand van het perceel, waardoor je al bij de eerste rondes kans hebt op maaislachtoffers. Doordat je de overige dieren naar het midden van het perceel drijft, waar er nog gras en dus dekking aanwezig is, komen zij daarna alsnog terecht onder de wielen of onder de maaibalk.
• De efficiëntste maaimethode om het wild te sparen is van binnen naar buiten maaien. Al maaiend drijf je de dieren naar de buitenkant van je perceel, waar ze kunnen wegvluchten.
• Een alternatief voor het gangbare van buiten naar binnen maaien is om eerst de kopakkers te maaien en dan van binnen naar buiten te maaien. Het voordeel is dat je dan vlot kunt draaien met de maaier omhoog. Wat maaislachtoffers betreft, is dit minder optimaal, omdat het wild zich vaak schuilhoudt aan de buitenkant van het perceel. Een andere mogelijkheid is maaien in U-vorm.
• Op basis van de bovenstaande principes – waarbij je zo veel mogelijk van binnen naar buiten maait en ervoor zorgt dat het wild niet ingesloten raakt door te maaien naar een geschikte habitat toe – kan je eigen technieken bedenken die voor jou praktisch haalbaar zijn.  Alles is beter dan niets doen.
• Door een frontmaaier te gebruiken vermijd je dat je over ongemaaid gras moet rijden.

Maaischema van binnen naar buiten

Maaischema U-vormig

Plaats een wildredder op de machine

• Wildredders zijn mechanische of elektronische toestellen die geluid voortbrengen. Eenvoudige mechanische wildredders bestaan uit een dwarsbalk met kettingen die tijdens het maaien continu lawaai maken en het wild aantikken. De dieren schrikken op en slaan op de vlucht vooraleer je ze zou dood maaien. Dit soort wildredders heeft twee nadelen, omdat er na verloop van tijd gewenning optreedt en de effectiviteit afneemt wanneer je sneller maait.
• Elektronische toestellen die geluiden produceren waarvoor het meeste wild zal wegvluchten, werken beter voor bepaalde soorten dan voor andere. Zo’n toestelletje kan je eenvoudig op je tractor bevestigen. Vanwege de lage kostprijs kan dit een eerste stap zijn om te experimenteren met een wildredder.
• Er zijn meer experimentele systemen – zoals een drone met een infraroodcamera – die efficiënt kunnen werken. Een hinderpaal is dat ze wel wat kosten en dat er een uitgebreide wetgeving is die dit reguleert. Je kunt dit niet zomaar zelf toepassen, maar kunt eventueel een beroep doen op een bedrijf of persoon met de nodige opleiding en vergunningen.

Werk samen met jagers en natuurorganisaties

• Om maaislachtoffers te vermijden, kan je ook samenwerken met jagers uit lokale WBE’s of vrijwilligers van natuurorganisaties. Hiervoor is het cruciaal dat je onder meer goed communiceert over de maaidatum en hierover eventueel afspraken maakt met de loonwerker.
• Lokale jagers of vrijwilligers kunnen je helpen om vooraleer je maait het wild bijvoorbeeld met behulp van jachthonden uit het perceel te drijven of om mogelijke nesten te markeren.
• Vooral bij reeën is het nuttig om het perceel ‘vreemd’ te maken voor hen, zodat de reegeit haar kalfje in een ander perceel verstopt. Hiervoor hang je de avond voor het maaien rondom het perceel repen metaalfolie, linten of zakken (die je achteraf kunt verwijderen). Vind je vooraf of tijdens het maaien een reekalfje? Raak het dan niet aan met blote handen, want door de mensengeur kan het moederdier het kalfje verstoten, waarna het sterft door verhongering.
• Wil je graag advies hierrond? Neem dan zeker contact op met ons.

Maai na de broedperiode van de weidevogels

• Voor weidevogels, zoals de grutto en de kievit, is het uitstellen van het maaien tot na de broedperiode (meestal met 15 juni als richtdatum) een zeer goede maatregel. Op deze manier vermijd je dat nesten uitgemaaid worden of dat je kuikens doodt die zich nog niet snel genoeg kunnen verplaatsen.
• Voor deze maatregel kan je subsidie krijgen in de vorm van beheerovereenkomsten bij de Vlaamse Landmaatschappij (VLM). Meer info hierover vind je via: www.vlm.be/nl/themas/beheerovereenkomsten.